Tuhlatun silmänräpäyksen jälkeen

Adornon myöhäisfilosofian marxilaisuus

Kirjoittajat

  • Sauli Havu

Avainsanat:

Adorno, dialektiikka, filosofiakritiikki

Abstrakti

Artikkelissa tarkastellaan Theodor W. Adornon ajattelua. Vastoin kuvaa Adornosta käytännölle vihamielisenä teoreetikkona artikkeli tuo esiin Adornon teoriaymmärrykselle konstitutiivisen poliittisen ja käytännöllisen luonteen. Artikkeli tarkastelee Adornon suhdetta Hegeliin sekä esittelee Adornon Marx-tulkinnan keskeisiä piirteitä. Artikkelin pääteesi on, että Adorno kehittää uutta tapaa ymmärtää teoria. Hänelle teoria on käytännön muoto, joka on olemassa vain interventioina yhteiskunnalliseen todellisuuteen. Tämä tarkoittaa luopumista pyrkimyksestä teoreettisiin systeemeihin sekä radikaalia kritiikkiä filosofian itseymmärrystä kohtaan.  Kun Adornon ymmärrys teorian luonteesta ymmärretään, kyseenalaistuvat myös väitteet hänen ajattelunsa pessimismistä. 

Lataukset

Lataustietoja ei ole vielä saatavilla.

Lähdeviitteet

Adorno, Theodor W. (1931/1973) ”Die Aktualität der Philosophie“. Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 1. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 325–344
Adorno, Theodor W. (1952/1972) ”Zur gegenwärtigen Stellung der empirischen Sozialforschung in Deutschland“. Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 8. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 478–493
Adorno, Theodor W. (1956/1970) ”Zur Metakritik der Erkenntnistheorie: Studien über Husserl und die phänomenologischen Antinomien“. Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 5. Toim. Rolf Tiedemann & Gretel Adorno. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 7–246
Adorno, Theodor W. (1958a/2010) Einführung in die Dialektik. Toim. Christoph Ziermann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp
Adorno, Theodor W. (1958b/1974) ”Der Essay als Form“. Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 11. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 9–33
Adorno, Theodor W. (1959/1977) ”Was Bedeutet: Aufarbeitung der Vergangenheit“. Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 10.2. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 555–572
Adorno, Theodor W. (1960/2011) Philosophie und Soziologie. Toim. Dirk Braunstein. Frankfurt a. M.: Suhrkamp
Adorno, Theodor W. (1962a/1977) ”Fortschritt”. Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 10.2. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 617–638
Adorno, Theodor W. (1962b/1977) ”Wozu noch Philosophie“. Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 10.2. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 459–473
Adorno, Theodor W. (1962c/1977) Esipuhe teokseen Eingriffe [ei otsikkoa]. Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 10.2. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 457–458
Adorno, Theodor W. (1963a/1974) Philosophische Terminologie zur Einführung. Zwei Bände. Toim. Rudolf von Lippe. Frankfurt a. M.: Suhrkamp
Adorno, Theodor W. (1963b/1970) ”Drei Studien zu Hegel“. Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 5. Toim. Rolf Tiedemann & Gretel Adorno. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 247–375
Adorno, Theodor W. (1963c/1997) Probleme der Moralphilosophie. Toim. Thomas Schöder. Frankfurt a. M.: Suhrkamp
Adorno, Theodor W. (1964/2008) Philosophische Elemente einer Theorie der Gesellschaft. Toim. Tobias ten Brink & Marc Phillip Nogueira. Frankfurt a. M.: Suhrkamp
Adorno, Theodor W. (1965a/2006) Zur Lehre von der Geschichte und von der Freiheit. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp
Adorno, Theodor W. (1965b/1972) ”Gesellschaft“. Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 8. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 9–19
Adorno, Theodor W. (1966a/1980) Negative Dialektik. Frankfurt a. M.: Suhrkamp
Adorno, Theodor W. (1966b/2003) Vorlesung über Negative Dialektik. Fragmente zur Vorlesung 1965/66. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp
Adorno, Theodor W. (1968a/2003) Einleitung in die Soziologie. Toim. Christoph Gödde. Frankfurt a. M.: Suhrkamp
Adorno, Theodor W. (1968b/1972) ”Spätkapitalismus oder Industriegesellschaft?“ Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 8. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 354–372
Adorno, Theodor W. (1969a/2003) ”Zur Spezifikation der kritischen Theorie“. Teoksessa T. W. Adorno Archiv (toim.) Adorno. Eine Bildmonographie. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 292
Adorno, Theodor W. (1969b/1977) ”Marginalien zu Theorie und Praxis“. Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 10.2. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M: Suhrkamp, 759–782
Adorno, Theodor W. (1969c/1972) ”Einleitung zum Positivismusstreit der deutschen Soziologie“. Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 8. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 280–353
Adorno, Theodor W. (1969d/1972) “Zur Logik der Sozialwissenschaften“. Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 8. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 547–568
Adorno, Theodor W. (1969e/1977) ”Resignation“. Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 10.2. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M: Suhrkamp, 794–802
Adorno, Theodor W. (1969f/1977) ”Diskussionsbeitrag zu Spätkapitalismus oder Industriegesellschaft“ Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 8. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 578–587
Adorno, Theodor W. & Horkheimer, Max (1956/1996) ”Diskussion über Theorie und Praxis“ Teoksessa Max Horkheimer: Gesammelte Schriften 19. Toim. Gunzelin Schmid Noerr. Frankfurt: Fischer, 37–71
Adorno, Theodor W. & Jaerisch, Ursula (1968) ”Anmerkungen zum sozialen Konflikt heute“. Teoksessa Theodor W. Adorno: Gesammelte Schriften 8. Toim. Rolf Tiedemann. Frankfurt a. M.: Suhrkamp, 177–195
Althusser, Louis (1965a) For Marx. Engl. Ben Brewster. London: Verso
Althusser, Louis (1965b) ”Vom Kapital zur Philosophie von Marx“. Teoksessa Louis Althusser, Étienne Balibar, Roger Establet, Pierre Macherey & Jacques Rancière: Das Kapital lesen. Toim. Otto Frieder Wolf. Saks. Otto Frieder Wolf & Eva Pfaffenberger. Münster: Westfälisches Dampfboot
Althusser, Louis (1978/2018) Que faire? Toim. G. M. Goshgarian. Paris: Presses Universitaires de France
Demirovic, Alex (1999) Der nonkonformistische Intellektuelle: Die Entwicklung der Kritischen Theorie zur Frankfurter Schule. Frankfurt a. M.: Suhrkamp
Demirovic, Alex (2004) “Spirit that wants to fly: Adorno under a apell”. Trans/Form/Ação 27 (1), 27–37
Demirovic, Alex (2005) ”Die Perspektive der vernünftigen Gesellschaft“. PROKLA. Zeitschrift für Kritische Sozialwissenschaft, 35 (141), 479–496
Demirovic, Alex (2016) ”Die Selbstreflexion des Marxismus. Fünfzig Jahre Negative Dialektik“. PROKLA. Zeitschrift für Kritische Sozialwissenschaft, 46 (184), 459–476
Demirovic, Alex (2019) ”Kritische Theorie als reflektierter Marxismus“. Teoksessa Uwe Bittlingmayer, Alex Demirović & Tatjana Freytag (toim.) Handbuch Kritische Theorie. Wiesbaden: Springer VS, 89–161
Dews, Peter (1995) “Adorno, post-structuralism and the critique of identity”. Teoksessa Peter Dews: The Limits of Disenchantment. Essays on Contemporary European Philosophy. London: Verso, 19–38
Haug, Wolfgang Fritz (1995) ”Dialektik“. Teoksessa Wolfgang Fritz Haug (toim.) Historisch-kritisches Wörterbuch des Marxismus II. Hamburg: Argument Verlag, 657-693
Hegel, Georg Wilhelm Friedrich (1821/1970) ”Grundlinien der Philosophie des Rechts oder Naturrecht und Staatswissenschaft im Grundrisse“. Teoksessa Georg Wilhelm Friedrich Hegel: Werke in zwanzig Bänden. Band 7. Toim. Eva Moldenhauer & Karl Markus Michel. Frankfurt a. M.: Suhrkamp
Hegel, Georg Wilhelm Friedrich (1830/1970) ”Enzyklopädie der philosophischen Wissenschaften im Grundrisse. Erster Teil. Die Wissenschaft der Logik“. Teoksessa Georg Wilhelm Friedrich Hegel: Werke in zwanzig Bänden. Band 8. Toim. Eva Moldenhauer & Karl Markus Michel. Frankfurt a. M.: Suhrkamp
Hegel, Georg Wilhem Friedrich (1831/1869) ”Wissenschaft der Logik I.“ Teoksessa Georg Wilhem Friedrich Hegel: Werke in zwanzig Bänden. Band 5. Toim. Eva Moldenhauer & Karl Markus Michel. Frankfurt a. M.: Suhrkamp
Honneth, Axel & Menke, Christoph (toim.) (2006) Negative Dialektik. Berlin: Akademie Verlag
Horkheimer, Max & Adorno, Theodor W. (1944/1969) Dialektik der Aufklärung. Philosophische Fragmente. Frankfurt a. M.: Fischer
Horkheimer, Max & Adorno, Theodor W. (1969) ”Zur Neuausgabe“. Teoksessa Max Horkheimer & Theodor W. Adorno: Dialektik der Aufklärung. Philosophische Fragmente. Frankfurt a. M.: Fischer, IX–X
Kuorikoski, Arto (2006) ”Johdanto”. Teoksessa Theodor W. Adorno: Esteettinen teoria. Suom. Arto Kuorikoski. Tampere: Vastapaino, 9–21
Macherey, Pierre (1979/1990) Hegel ou Spinoza? Paris: La Découverte
Marx, Karl (1845/1969) ”Thesen über Feuerbach“. Teoksessa Karl Marx & Friedrich Engels: Marx-Engels Werke. Band 3. Berlin (DDR): Dietz Verlag, 5–7
O’Connor Brian (2004) Adorno’s negative dialectic: philosophy and the possibility of critical rationality. Cambridge: The MIT Press
Rehmann, Jan (2004) Postmoderner Links-Nietzscheanismus: Deleuze & Foucault. Eine Dekonstruktion. Berlin: Argument Verlag
Saito, Kohei (2017) Karl Marx’s Ecosocialism: Capital, Nature, and the Unfinished Critique of Political Economy. New York: Monthly Review Press
Seel, Martin (2006) ”Negative Dialektik“. Teoksessa Honneth, Axel/Institut für Sozialforschung (toim.): Schlüsseltexte der Kritischen Theorie. Wiesbaden: Springer VS, 56-60
Schwarz, Michael (2011) ”‘Er redet leicht, schreibt schwer‘. Theodor W. Adorno am Mikrophon.“ https://zeitgeschichtedigital.de/doks/frontdoor/deliver/index/docId/1654/file/ZF_2_2011_286_294_Schwarz.pdf
Schweppenhäuser, Gerhard (2016) Ethik nach Auschwitz: Adornos negative Moralphilosophie. Toinen, uudistettu painos. Wiesbaden: Springer VS
Osasto
Vertaisarvioidut artikkelit

Julkaistu

2021-08-05

Viittaaminen

Havu, S. (2021). Tuhlatun silmänräpäyksen jälkeen: Adornon myöhäisfilosofian marxilaisuus. Tutkimus & kritiikki, 1(1), 67–87. https://doi.org/10.55294/tk.92299